Her türlü krizde işe yarar: tıbbi, yasal hatta varoluşsal:
Halka Teorisi. İlk kural teselli etmek “in” saçmalamak “out”.
Susan göğüs kanseri olduğunda, birçok saçma söz duymuştuk
ama favorimiz Susan’ın iş arkadaşından geldi. Ameliyattan sonra Susan’ı ziyaret
etmek istedi (buna ihtiyacı vardı) ama Susan ziyaretçi kabul edecek durumda
değildi ve bunu ona söyledi. İs arkadaşının cevabı mı? “Bu sadece seninle
ilgili değil”
“Değil mi?” diye sordu Susan şaşkınlıkla, “Benim göğüs
kanserim beni ilgilendirmiyor? Seni mi ilgilendiriyor?”
Aynı konu arkadaşımız Katie beyin anevrizmasına
yakalandığında tekrar gündeme geldi. Uzun süre kaldığı yoğun bakım ünitesinden
sonunda çıkmıştı. Artık monitör, kablolar ve tüplerle kaplı değildi ama hala kötü
görünüyordu. Arkadaşı gelip onu gördü ve Katie’nin kocası ile hole çıktı. “buna
hazır değildim” dedi. “Bununla başa çıkabileceğimden emin değilim”
Bu kadın Katie’yi seviyordu ve içinden geleni söyledi. Katie’nin
o durumda ki görünüşü onu derinden etkilemişti ama bu söylenmeyecek bir şeydi. Ve
Susan’ın iş arkadaşının lafı ne kadar yanlışsa bu da aynı şekilde yanlıştı.
Illustration by Wes Bausmith
Susan, insanların bu hatadan kaçınmasına yardım etmek için basit
bir teknik geliştirdi. Her türlü krizde işe yarar: tıbbi, yasal hatta
varoluşsal: Buna Halka Teorisi adını verdi.
Bir çember çizin. Bu merkez halka. Bu halkanın içine bu
travmanın merkezinde ki kişinin adını koyun. Katie’nin anevrizmasında bu kişi Katie.
Şimdi ilk halkanın etrafına daha geniş bir
halka daha çizin. Bu halkaya, travmaya sonraki en yakın kişinin adını koyun. Katie
nin durumunda bu kişi Katie’nin kocası Pat. İşlemi gerektiği kadar tekrar
edebilirsiniz. Her bir geniş halkaya bir sonraki yakın kişinin adını koyun. Uzak
akrabalardan önce ebeveynler ve çocuklar. Yakın arkadaşlar daha küçük
halkalarda, daha az yakın olanlar daha büyük halkalarda. İşiniz bittiğinde bir
Mızmızlanma Düzeneğiniz olmuş olacak. Susan’ın hastalarından biri onu buzdolabına
yapıştıracak kadar yararlı bulmuş.
İşte kurallar: halkanın merkezinde ki kişi istediği şeyi
kime ve nerede isterse söyleyebilir. Mızmızlanabilir, şikayet edebilir, sızlanabilir
inleyebilir ve lanet edebilir: “hayat adil değil” ve “neden ben?” Bu, merkez halkada
olmanın ayrıcalığıdır.
Herkes buna benzer
şeyler söyleyebilir ama sadece daha geniş halkada kilere.
Kendi halkanızdan daha küçük halkadaki biriyle konuşurken
yani kriz merkezine yakın halkadaki biriyle, amaç yardım etmektir. Dinlemek, konuşmaktan
genellikle daha yararlıdır. Ama illa ağzınızı açacaksanız, kendinize, söylemek üzere
olduğunuz şeyin teselli edici ve destek sağlayıcı olup olmadığını sorun. Değilse,
söylemeyin. Örneğin asla nasihat etmeyin. Travmadan muzdarip insanların
tavsiyeye ihtiyacı yoktur. Teselli ve desteğe ihtiyacı vardır. O yüzden “üzgünüm”
veya “bu senin için gerçekten çok güç olmalı” veya “sana rosto getirmemi ister
misin?” deyin. Asla “bana ne olduğunu duyman lazım” ya da “senin yerinde olsam bak
ne yapardım” demeyin. Ve asla “bu beni yıkıyor” demeyin.
Ağlamak çığlık atmak ya da şikayet etmek istiyorsanız, eğer
birine nasıl da şok olduğunuzu ya da berbat hissettiğinizi anlatmak ya da
bunların size son zamanlar da başınıza gelen hangi korkunç şeyleri hatırlattığı
konusunda sızlanmak istiyorsanız, tamam. Bu çok doğal bir tepkidir. Sadece bunu
daha geniş halkada kine yapın.
Tavsiye “in”, saçmalık “out”
Arkadaşının, Katie’nin kötü görünüşüne hazırlıklı olmadığını
ya da hatta bununla nasıl başa çıkacağını bilmediğini söylemesi ile ilgili
anormal hiç bir şey yoktu. Sorun bunu
Pat e söylemiş olmasıydı. Saçmaladı.
Sizinkinden daha küçük halkadaki birine şikayette bulunmak
sizi daha iyi yapmaz. Diğer taraftan, hastanın refakatçisine destek vermek
hasta için yapabileceğiniz en iyi şey olabilir.
Bunu çoğumuz biliriz. Hemen hiç kimse hastaya ne berbat
göründüğünü söylemez. Hemen hiç kimse
ona bakmanın kendilerine hayatın kırılganlığını ve ölümün kendilerine ne yakın
olduğunu hatırlattığını söylemez. Diğer bir deyişle, merkez halkada kine söylenmemesi
gerekeni biliriz. Halka Teorisi sadece bu sezgileri genişletir ve daha somut
bir hale getirir: Sadece merkezdekine değil sizden daha küçük halkalarda bulunan
herkese karşı saçmalamaktan kaçının.
Unutmayın, sizinkinden daha büyük bir halkada bulunan birine
rastlamayı beklediğiniz sürece istediğinizi söyleyebilirsiniz.
Ve telaşlanmayın. Merkez halkadaki yer için sizin de sıranız
gelecek. Buna güvenebilirsiniz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder